Ösýän şahsyýetiň kemala gelşinde ýüze çykýan döwürler bilen tanyşmak gyzyklydyr. Adamyň şahsyýet hökmündäki ruhy ösüşini döwürleşdirmegiň giňişleýin nusgasy E.Eriksona degişlidir.
- Ynanç ýada ynamsyzlyk krizisi – çaga täze doglandan bir ýaşa çenli aralykda bolup diňe gorky bilen ejesinde başga hiçkime ynanmazlyk duýgusy bilen ýaşaýar.
- Şübhelenmeklige we utanja garşy durýan awtonomiýa ýagny özbaşdaklyk döwri bolup 2–3 ýaş aralygyndaky çagalara degişlidir.
- Günäkärçilik duýgusyna garşy durýan ugurtapyjylygyň döremegi 3–6 ýaşlar aralygyndaky ýaşlary öz içine alyp ol ýaşda adam özüni günäkärletmezlik üçin her ýagdaýdan baş alyp çykmak üçin ymtylýar.
- Özüňi kembaha duýmaklyga garşy durýan zähmetsöýerlik. Bu döwür 6-12 ýaş aralygyny öz içine alyp bu ýaşda çaga öz deň-duşlaryndan kem galmazlyk üçin durmuşda özüne kär saýlamaklyga başlaýar.
- Rollaryň garyşmaklygyna garşy durýan öz meniňi ykrar etmek döwri 12-19 ýaş aralygyndaky döwür bolup ýetginjek bu döwürde öz ýoluny tapmaklyga çalyşýar.
- Psihologiýada ýeke galmaklyga garşy durýan içgin-pynhan aragatnaşygy gurnamaklyk döwri 20-25 ýaş aralykdaky döwri öz içine alýar.
- Durgunlyga garşy durýan öndürijilik 26–64 ýaşlar aralaygyndaky döwri öz içine alýar.
- Ýaşalan ömre ahmyr etmeklige garşy durýan “menleriň” birleşmesi esasynda ýaşalan durmuşdan kanagatlanmaklyk 64 ýaşdan ýokary.
Bu döwürleriň adamyň ösüş terjimehalyndaky yzygiderliginiň häsiýeti we gutulgysyzlygy jedelli mesele bolsa-da, olaryň hakykata laýyklygy teklip edilen nusga üns bermeklikligiň artykmaç däldigini görkezýär.
Ogulşat KABULJANOWA,
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň
Türkmenabat agrosenagat orta
hünär okuw mekdebiniň talyby.
Teswirler