Uly maglumatlaryň seljermesini kämilleşdirmek, Interneti ösdürmek, zatlaryň Internetiniň emele gelmegi, aýratyn ýurtlaryň we sebitleriň çäklerinde hem, dünýä derejesinde hem durmuş-ykdysady meseleleri çözmeklige gönükdirilen innowasion elementler bolup çykyş edýärler. Häzirki zaman sanly tehnologiýalaryň ösüşiniň şertlerinde hadysalaryň tizleşmegi we çylşyrymlaşmagy, ykdysady işiň subýektlerini maglumat howpsuzlygy barada pikirlenmäge mejbur edýär.
Maglumat hüjümleri dünýä gerimine eýe bolmak bilen, 2017-nji ýylyň maý aýynda 150-den gowrak ýurtlaryň kompýuterlerine WannaCry wirus programmasy bilen hüjüm edildi. Bu bolsa Beýik Britaniýanyň milli saglygy goraýyş gullugynyň, Ispaniýanyň «Telefónica» telekommunikasion kompaniýasynyň, ABŞ‑nyň «FedEx» amerikan kompaniýasynyň, Germaniýanyň «Deutsche Bahn» iri demir ýol operatorynyň we dünýä boýunça beýleki guramalaryň köpüsiniň işlerini bozdy. «Nissan Motor» we «Renault» awtoulag konsernleri birnäçe önümçilik meýdançalaryndaönümçiligini duruzmaly boldular. Ykdysadyýetiň dürli subýektleriniň arasynda ýokary sanly özara baglanyşyk şertlerinde howpsuz maglumat gurşawyny döretmek durnukly sanly ykdysadyýeti emele getirmegiň aýrylmaz bölegi bolup barýar. Uly maglumatlar, zatlaryň Interneti we emeli intellektiň tehnologiýalary maglumat howpsuzlygyny üpjün etmek nukdaýnazaryndan sanly tehnologiýalaryň arasynda gözegçilikde saklanmakda kynçylyk döredýän ugurlarynyň biri bolup çykyş edýärler. Eýýäm häzirki wagtda «Amazon», «Apple» we «Google» ýaly iri kompaniýalar emeli intellekti ulanýan sanly platformalary döretdiler, Facebook sosial tory bolsa Deep Tex tehnologiýasyny işe goýberdi. Deep Tex tehnologiýasynyň kömegi bilen gelýän habarlar boýunça ulanyjylaryň özüni alyp baryşlarynyň tendensiýasyny anyklap bolýar. Sanly tehnologiýalaryň potensial artykmaçlyklary gürrüňsiz wajypdyr, emma olaryň ornaşdyrylmagy ilatyň şahsy maglumatlary üçin howp döredýär we olaryň maglumatlarynyň ýaýradylmagy innowasiýalaryň öňünde bu töwekgelçilikleri aradan aýyrmak wezipelerini goýdy.
.
Mämmetjumaýewa Dünýä
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň
Türkmenabat agrosenagat orta hünär
okuw mekdebiniň mugallymy.
Teswirler