Dil öwrenmek jemgyýetçilik gatnaşyklaryny gowulaşdyrmakdan we deň-duşlaryň arasyndaky baglanyşygy höweslendirmekden başga-da has gowy düşünje döretmek, köp ses bermek, diňlemek endikleri we meseläni çözmek ýaly güýçli aň-bilim ukyplaryny ösdürmäge ýardam berýär.
Diýmek, dil öwrenmek — beýniniň işleýşini güýçlendirýär. Beýni näçe köp peýdalanylsa, şonça hem gowy işleýär. Täze dil diňe bir grammatiki kadalar ýa-da täze sözler bilen tanyş bolmagy talap etmän, eýsem bu bilimleri ýatlap we ulanyp bilmekligi talap edýär. Dil öwrenmek siziň ýadyňyzy türgenleşdirýär. Bu bolsa köp dil bilýän adamlaryň beýnisiniň gowy hem-de çalt işlemegine, atlary, ugurlary, faktlary we sanlary ýatda saklamagyna getirýär. Diýmek, dil öwrenmek — ýatkeşligi ösdürýär.
Köp işlemeklik oňa öwrenişmedikler üçin örän streslidir. Pensilwaniýa döwlet uniwersitetiniň geçiren barlaglaryna görä, köp dil bilýän adamlar we bir dil ulgamyndan beýlekisine geçmäge ökde adamlar bu talap ediji işde örän tejribelidirler. Dürli dillerde pikirlenmegi başarýan we birinden beýlekisine geçmek ukyby ösen adamlar stres derejesini peseldip, köp işi ýerine ýetirip ýetirýärip bilýärler. Diýmek, dil öwrenmek — köp işi ýerine ýetirmek ukybyny güýçlendirýär.
Ispaniýanyň Pompeu Fabra uniwersitetinde geçirilen gözlegde köp dil bilýän adamlaryň daş-töweregine syn etmekde has ökdedigi ýüze çykaryldy. Olar ähmiýetsiz ýa-da ýalan zatlary aňsatlyk bilen aňýarlar. Şeýle hem olar maglumatlaryň ýalňyşyny görmekde has gowudyr. Bu gözleg köp dilli we ýeke-täk dersleri deňeşdirilip geçirildi we ozalky gyrasy bardy. Şerlok Holmes we Gerkul Poirot ýaly meşhur, toslama detektiw gahrymanlaryň ökde dilçi bolmagy geň zatmy? Diýmek, dil öwrenmek — aňy ýitileşdirýär.
Güneş MEREDOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky
Türkmen milli dünýä dilleri institutynyň
mugallymy.
Teswirler