Afişa Bäsleşikler Bilim Boş orunlar Dünýäde Esasy Habarlar Günüň wakalary Gyzykly Habarlar Jemgyýet Kanunçylyk Kyssalar Medeniýet Oba hojalyk Saglyk Söwda we Maliýe Sport Syýasat Tebigat Tehnologiýa Transport Türkmenistanda Ýaşlar Ykdysadyýet Ylym

Ösümlikler hereket edip bilýärmi?

19.03.2022

13:45

0

Ösümlikler hem haýwanlar ýaly aýaklary, bogunlary, nerw ulgamy ýok hem bolsa, hereket ed­ip bilýärler. Ýa­ba­ny ösüm­lik­leriň kä­birlerini kö­pel­mek üçin uzak ara­ly­ga to­hum­la­ry­ny atyp goýberýärler. Tohum top­ra­ga dü­şüp, te­bi­gy şert­ler eme­le ge­len ha­la­tyn­da gö­ger­ip başlaýar. Kä­bir köp­ýyl­lyk ösüm­lik­le­riň to­hu­my ýe­liň ug­ru­na uçup baş­ga bir ýer­de düýp tut­up gögerip durýar. Ösüm­lik­le­ri to­hum­la­ry arkaly ýaý­rat­mak mun­dan birnäçe ýyl ozal bio­log­lar ta­ra­pyn­dan öwrenilipdi. Häzirki wagtda bol­sa, ussat in­že­ner­ler te­bi­gat­dan yl­ham al­yp ro­bot­la­ry we birnäçe mehanizmleri ýa­sa­mak üçin ösüm­lik­le­ri öw­ren­ýär­ler. He­re­ket et­me­gi bi­len adamlaryň ünsüni özüne çek­ýän ösüm­lik­le­riň bi­ri hem pa­po­rot­nik­ler­ bolup durýar. Bu ösüm­lik­le­r gül açmaýar emma welin olaryň  to­hu­my se­kunt­da 10 metr­den hem ýo­ka­ry tiz­lik bi­len atyl­ýar. Şeý­le­lik­de, amat­ly şert­ler eme­le ge­len­de top­ra­ga dü­şen to­hum gö­ge­rip çyk­ýar. Bu otuň çi­gi­di to­ga­lak şe­kil­li go­za­nyň için­de ýer­leş­ýär. Bu go­za­nyň bir ta­ra­pyn­da bolsa ýa­rym aý­law şe­kil­li ha­tar-ha­tar öý­jük­ler ýerleşýär. Bu öý­jük­le­r tom­suň ys­sy gün­le­rin­de suw ýi­tir­me­gi ne­ti­je­sin­de göw­rü­mi ki­çel­ýär we go­za­nyň bir ta­ra­py ýyr­tyl­ýar. Soň­ra bol­sa edil çe­ki­len ýa­ýyň ki­ri­şi ýa­ly dar­tyl­yp durýar. Ne­ti­je­de, to­hum­lar ýo­ka­ry tiz­lik bi­len daş-tö­we­re­ge pyt­ra­mak bilen bolýar.

Ösüm­lik­le­r ge­rek­li ener­gi­ýa­ny gün­den, mi­ne­ral­la­ry  bolsa top­rak­dan al­ýar. Em­ma jan­ly-jan­dar­lar bi­len iý­mit­len­ýän ösüm­lik­ler hem häzirki wagtda duş gelýär. Olaryň bi­ri hem si­ňek­ga­pan­ bolup, bu ösüm­lik Ame­ri­ka materiginiň tro­pi­kal se­bit­le­rin­de gabat gelýär. Bu ösümlikleriň açy­lyp-ýa­pyl­ýan ýap­rak­la­ry bol­up, iki bö­lek­den yba­rat bolan ýap­ra­gynyň duý­gur tüý­ja­gaz­la­ry bar. Bu tüý­ja­gaz­la­ra mör-mö­jek­ler we oňa meň­zeş si­ňek go­nan­da, ýap­rak se­kun­dyň do­wa­myn­da ýa­pyl­ýar. Bu bolsa edil ga­pa­ny ýatladýar. Soň­ra bol­sa ösümlikde ýö­ri­te mäzler bölünip çy­kýar we si­ňe­gi ered­ip taşlaýar. Ýaprak bolsa täzeden açyl­ýar. Şeýle ösüm­lik­le­riň nä­hi­li he­re­ket ed­ýän­di­gi alym­lar ta­ra­pyn­dan çuň­ňur öwre­nil­ip ýaprak­la­ry­ndan, ro­bo­tyň bar­mak­la­ry­ny hem iş­läp taý­ýar­la­dylar.

Baýramberdi ATAÝEW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň talyby.

Başga Habarlar

Teswirler

Bu makala hakynda teswir ýok
Dil öwrenmek — döwrüň talaby 4 sagat öň

Bilim

Akyldar şahyryň eserleri ruhy hazynadyr 1 gün öň

Medeniýet

“Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” uly üstünlikleriň ýyly bolar 3 gün öň

Syýasat

«Türkmenistanyň gurluşygy, senagaty, energetikasy — 2024» atly halkara sergisi: Kuwwatly ösüşiň mümkinçilikleri 3 aý öň

Günüň Wakalary