Suwuň talhlylygy (başgaça, mineral maddalaryň derejesi) – suwuň düzüminde kalsiý, magniý, demir, kaliý, natriý ýaly minerallaryň we duzlaryň konsentrasiýasy bilen ölçenilýär. Talh suwlaryň käbir sebäplere görä dürli derejelerde minerallaşýandygy bellidir. Bu minerallaryň köp bolmagy suwuň “gaty” we az bolmagy bolsa suwuň “ýumşak” bolandygyny görkezýär.
Suw toprakdan, daglardan ýa-da ýerasty çeşmelerden geçip, dürli minerallar bilen baýlaşýar. Topragyň we daşlaryň düzümi suwuň minerallylygyny kesgitleýär. Mysal üçin, kalkerli topraklarda (kalsiý bilen baý) suw gaty bolýar. Dag suwlarynyň köpüsinde kalsiý we magniý minerallary köp duş gelýär.
Talh suw adam organizmine mineral ýetmezçiliginiň öňüni alýar, sebäbi kalsiý we magniý ýaly elementler saglyk üçin zerur. Ýöne suwuň talhlygy aşa köp bolan ýagdaýynda böwrek daşlary ýaly saglyk meselelerine sebäp bolup biler.
Talh suw enjamlar üçin ýaramaz täsir edýär. Aýratyn-da, bug generatory, suwa görä işleýän maşynlar, elektrik suw gyzdyryjylar talh suw sebäpli inçejik mineral galyndy (ýagny, şkala) emele getirip, olaryň hyzmat möhletini gysgaldyp biler.
Talh suw iýmitleri gaýnatmak ýa-da suwa görä bişirmek üçin ýaramly däl. Talh suwlar lezzetde üýtgeşiklik döredip bilýär, şeýle hem şampun ýa-da sabyn bilen arassaçylyk işlerinde köp köpük emele gelmeýär.
Suwuň talhlygyny peseltmegiň birnäçe usuly bar. Ilki bilen, suwy ýörite filtrler bilen arassalamak has amatly usullaryň biridir. Şeýle-de, suwuň talhlygyny peseltmek üçin kalsiý we magniý ionlaryny natriý ionlaryna çalyşýan suwy ýumşadyjy serişdelerden hem peýdalanylyp bilner. Şeýle-de, himiki serişdelerden saklanyp, köp ýerde ulanylýan başga bir usul bolsa, dürli magnit we elektrik arkaly suwy ýumşatmak usulydyr.
Suwuň talhlygy tebigatdaky minerallaryň suw bilen birleşmegi bilen ýüze çykýan tebigy ýagdaý bolup, onuň durmuşda we tehnologik enjamlarda dürli täsirleri bardyr. Şeýle hem, suwuň talhlygynyň saglyga we enjamlara edýän täsirini göz öňünde tutup, arassa we amatly suw çeşmelerini saýlamak hem möhüm meselelerden biridir. Talh suwlar belli bir derejede peýdaly bolsa-da, aşa talhlygy gysga möhletde saglyk meselelerine getirip biler.
Ogulsoltan NURÝAGDYÝEWA,
S.A.Nyýazow adyndaky
Türkmen oba hojalyk
uniwersitetiniň talyby.
Teswirler