“Jedel gutardy: Messi ähli döwürleriň iň ökde futbolçysy”

Futbol boýunça iň uly guramaçylyk bolan Katar 2022 Dünýä Kubogy Argentinanyň çempionlygy bilen tamamlandy. Çempionata çenli 36 oýunda ýeňilmän gelen Argentinanyň soňky 43 duşuşygynda diňe 1 gezek ýeňilmegi, olaryň çempionlyga nä derejede mynasypdygyny görkezýär. Argentinanyň ýygyndysy Saud Arabystany bilen geçiren duşuşygynda-da ýeňilmedik ýagdaýynda Italiýanyň ýeňlişsiz 37 oýunlyk rekordyna şärik bolmalydy. Bu duşuşykdan öň soňky gezek 2019-njy ýylda Braziliýadan asgyn gelen Argentinanyň ýeňlişsiz ýörişi olaryň aslynda Dünýä Kubogyna bolan islegini aňladýar. Ýeri gelende aýtsam, 2021-nji ýylda geçirilen EURO 2020-den öňem Italiýa çempionata 30-a golaý oýunda ýeňilmän, hatda soňky duşuşyklarynda gol hem geçirtmän gelipdi. Netijede, olar hem bu üstünlikli döwri çempionlyk bilen tamamlapdylar.

Indi, esasy meselä dolansak, Argentinanyň çempion bolmagy soňky ýyllarda hemişe üns merkezde bolan käbir sowallara ýa-da jedellere jogap bolana meňzeýär. Eýsem olar haýsy sowallar ýa-da jedeller?! Ilki bilen iki argentinaly super ýyldyzdan başlalyň. Kristiano Ronaldo bilen futbolyň baş gahrymanyna öwrülen gününden bäri (2008–2009-njy ýyllar) Lionel Messi watandaşy, köplerine görä, ähli döwürleriň iň super ýyldyzy Diego Armando Maradona bilen deňeşdirilýärdi. Ýöne ol şol deňeşdirmede Messi hemişe Maradonadan bir basgançak yzda galýardy. Messiniň milli ýygyndyda gazanan başarnygy, ýekeje kubogy, iň esasy hem Dünýä Kubogy ýok diýilýärdi. Ine, indi şol iň arzyly kubok Messide hem bar.

“Barselona” bilen 30-dan gowrak kubok gazanan Lionel Messi klub futbolynda mümkin bolan ähli halkara ýaryşlarda ähli sepgitlere ýetipdi. Şol sanda şahsy baýraklarda-da onuň muzeýinde boş ýer ýokdy. Emma milli ýygyndyda entek ýekeje kubok hem gazanylmandy. Diňe Pekinde gazanylan Olimpiýa altyn medaly bardy. Iň bolmanda yklym çempionaty – Kopa Amerikada hem çempionlyk ýokdy. 2014-nji ýylda Braziliýada geçirilen Dünýä Kubogynyň finalynda Germaniýadan goşmaça wagtda asgyn gelip, Messi Ýer şaryndaky iň arzyly kubogyň deňinden başy aşak, boýnuny sallap, gynançly ýagdaýda geçip gaýdypdy. Agza-burna gelen kubogy elinden gideren Messi Maradonanyň iň uly başarnygyna bir ädim golaýlapdy. Şondan soň Argentina ýene-de 2 finalda utuldy.

2015-nji we 2016-njy ýyllarda Kopa Amerikanyň finalynda Çilini ýeňip bilmän soňky gezek 1993-nji ýyldan gazanylan kubogy ýene-de alyp bilmedi. 2016-njy ýyldaky finaldan soň ol milli ýygyndy bilen hoşlaşsa özi üçin has gowy boljakdygyny hem aýdypdy. (Şu ýerde 2016-njy ýylda Messiniň ähli babatdaky bäsdeşi Kristiano Ronaldonyň Ýewropanyň çempiony bolandygyny hem ýatladalyň). Ýöne janköýerleriň islegini nazarda tutan Messi milli ýygyndy bilen hoşlaşmak pikirinden tiz dändi. 2018-nji ýylda şowsuz geçen Russiýadaky Dünýä Kubogyndan soň 2019-njy ýylda ýarym finalda Braziliýadan asgyn geldi we netijede Kopa Amerikada 3-nji orny eýeledi. Ine, ähli zat hem şondan soň başlady. Milli ýygynda dogry tälimçi bellenilen ýagdaýynda, şowlulyklar hem yzygiderli ýaran bolýar. 2021-nji ýylda 28 ýyldan soň Kopa Amerikanyň gazanylmagy aslynda, şu Dünýä Kubogynyň buşlukçysy ýalydy. Indi, Messiniň milli ýygyndy barada aýdara sözi bardy, ýöne esasy sepgit entek öňdedi. 2022-nji ýylyň 1-nji iýunynda geçirilen “Finalissima” duşuşygynda Ýewropanyň çempiony Italiýany hem oýun babatda, hemem hasap babatda uly üstünlik bilen ýeňmeginden soň Argentina Dünýä Kubogynyň iň esasy faworitleriniň biri hökmünde görkezilip başlandy. Hekaýanyň galan bölümi size mälim. 28 günläp dowam eden 22-nji Dünýä Kubogynda Lionel Messi we ýoldaşlary ýeňiş gazanan tarap boldy.

Başdaky jedelimize dolansak, Lionel Messi soňky 2-3 ýylda Diego Maradonadan öňe saýlanyp başlapdy. Ýöne bu kubokdan soň onuň Messiniň 2 ýyl öň aradan çykan merhum Maradonadan arkaýynlyk bilen öňe geçendigini aýtsa bolar. Muny iňlis gazetleri hem makullap, olaryň biri Argentinanyň çempionlygyny: “Jedel gutardy: Messi ähli döwürleriň iň ökde futbolçysy” diýen setirler bilen habar berdi. Emma 1980-nji ýyllaryň futbol janköýerleri üçin Maradonanyň aýratyn orny bolup, olar “Messi super futbolçy, häzir ondan gowusy ýok, ýöne Maradona birhili, başgaçady” diýmeklerini dowam etdirerler.

Messimi ýa-da Ronaldo…

Elbetde, Messiniň futboldaky iň uly bäsdeşi (janköýerleriň arasynda) diňe bir Maradona däl. Aslynda, onuň iň uly bäsdeşi, döwürdeşi Kristiano Ronaldodyr. Messimi ýa-da Ronaldo diýen jedeliň jogabyny şu günlerde köpler Messi diýip, anyk aýdyp bilerler. Bu çempionatdan soň Messi Ronaldodan ep-esli öňe saýlandy. Eýýäm onuň karýerasynda iň uly kubok bolan Dünýä Kubogy bar. Ronaldo üçin bolsa, çempionat juda şowsuz hatda karýerasyny hasaba alanyňda, iň ýaramaz ýagdaýda geçen bäsleşik boldy. Möwsüme şowsuz başlap, çempionatdan öň klubsuz galan Ronaldonyň maksady Katarda özüni täzeden subut edip, ýene-de Çempionlar Ligasynda çykyş edýän naýbaşy klublaryň biriniň düzümine goşulmakdy. Ýöne onuň bu arzuw paşmady. Diňe paşmady diýmek hem ýeterlik däl. Aslynda Ronaldo çempionata şowly hem başlady. Ol Gana duşuşygynda jedelli hem bolsa, bellenen penaltini dürs urup, 5 Dünýä Kubogynda gol geçiren ilkinji we häzirlikçe ýeke-täk oýunçy adyny aldy. Ýöne soňlugy bilen, Ronaldo 1/8 finalda we çärýek finalda ätiýaçda oturdyldy. Bu bolsa soňky 13 ýylda ilkinji gezek bolýardy. Netijede, Dünýä Kubogy Ronaldo üçin juda şowsuz tamamlanyp, Messiniň kubogy gazanmagy-da Ronaldonyň janköýerleri üçin has uly urgy boldy. 2016-njy ýylda Portugaliýanyň Ýewropanyň çempiony bolmagyndan soň Ronaldo Messiden 1 basgançak öňe saýlanypdy. Messi 2021-nji ýylda Kopa Amerikanyň gazanylmagyndan soň esasy bäsdeşi bilen deňleşipdi. Ýöne Dünýä Kubogy eýýäm derejäni has-da ýokary çykardy. Megerem bu dereje, bu uly aratapawut şol durkuna-da galarmyka diýýärin. Portugaliýaly ýyldyza indiden soň, bu aratapawudy ýapmak kyn düşse gerek…

Hajymyrat SÖÝÜNOW,
sport žurnalisti.