Gowaça dünýäde öňdebaryjy oba hojalyk ekinlerinden biridir. Tutuşlygyna sellýuloza (takmynan 87-90%) ak reňkli, ýumşak süýümdir. Gowaça süýüm we iýmit üçin 6000 ýyldan gowrak wagt bäri ösdürilip ýetişdirilýär. Hasyllylygy ýokary we ykdysady taýdan netijeliligi sebäpli, pagta önümleri dürli ýurtlarda ösdürilip ýetişdirilýär. Gowaçadan birnäçe görnüşli önümler alynýar, meselem süýümlerinden egin-eşik, düşek ýassygy we polotensalar, şeýle hem kagyz. Gowaça dünýädäki ekin meýdanlarynyň takmynan 2,5% -ini emele getirýär.
Gowaça ösdürip ýetişdirmekligini hasda ýylyň-ýylyna artdyrýarlar. 1980-nji ýyldan bäri daýhanlar şol bir meýdanda pagtanyň mukdaryny takmynan iki esse köp hasyllylygyň artmagynyň hasabyna ösdürip, ýetişdirip gelýärler. Gowaça ekinleri dünýäniň köp subtropiki ýerlerinde ekilýär we beýleki ýerlerde özbaşdak ösdürilip ýetişdirilýär. Gowaça ekinleri tropiki howa şertlerinde ekilmek bilen we agaçlara meňzeýär we howa şertlerine baglylykda has kiçi we gyrymsy agaçlara meňzeýär. Gowaça hasyly we süýümi howa şertlerine baglylykda ep-esli üýtgeýär. Iň ýokary hilli pagtany ýagyşdan ýa-da suwaryşdan we gurak, ýyly ýygnamak möwsümlerinden ýokary çyglylygy bolan ýerlerde bolýar. Şeýle hem düýäde has köp möçberde pagta öndürijilere salgylansak:
Dünýädäki iň uly pagta öndürijiler:
1.Hindistan – 6,188,000 tonna
2.Hytaý – 6,178,318 tonna
3.Amerikanyň Birleşen Ştatlary – 3,593,000 tonna
4.Pakistan – 2,374,481 tonna
5.Braziliýa – 1,412,227 tonna
6.Özbegistan – 1,106,700 tonna
7.Awstraliýa – 885,100 tonna
8.Türkiýe – 846,000 tonna
9.Argentina – 327,000 tonna
10. Gresiýa – 308,000 tonna
Ýokardaky maglumatlardan görşümiz ýaly dünýäde iň uly pagta öndüriji Hindistan ýylda 6,188,000 tonna öndürýär. Hindistanyň howasy, esasanam ýurduň demirgazyk böleginde pagta öndürmek üçin örän amatly. Hytaý ýylda 6,178,318 tonna pagta öndürýär. Hytaýda her ýylda milliardlarça dollarlyk pagta mata öndürýän takmynan 7500 dokma kärhanasy bar. Amerikanyň Birleşen Ştatlary pagta öndürýän üçünji ýerde durýar. Amerikanyň Birleşen Ştatlary ýylda 3,593,000 tonna pagta öndürýär. ABŞ-da pagta öndürijileriniň arasynda Tehas, Jorjiýa, Missisipi, Arkanzas we Alabama ýaly birnäçe ştatlary köp öndürýärler.
G.Ýazmedowa
Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymy
Teswirler