Dünýädäki iň ýalňyz ada hökmünde tanalýan Bouwet adasy, Afrika yklymynyň günortasyndan takmynan 2600 km uzaklykda, Günorta Atlantik ummanynyň ortasynda ýerleşýär. Bu sowuk ada dünýäniň iň izolirlenen ýerlerinden biridir. Norwegiýa degişli Bouwet adasy 1927-nji ýylda Norwegiýa tarapyndan açyldy we 1930-njy ýylda resmi taýdan Norwegiýanyň territoriýasy diýlip yglan edildi. Adanyň adyny fransuz deňizçisi Žan Baptist Çarlz Bouwet de Lozier goýýar. Adada häzirki wagtda ilaty ýok.
Bouwet adasynyň meýdany 49 inedördül kilometre barabardyr we köp bölegi buzluklar bilen örtülendir. Howa, tolkunly deňiz we dik gaýalar sebäpli ada girmek gaty kyn. Şeýle agyr tebigy şertler sebäpli Bouwet adasynda hemişelik ýaşaýanlar ýok. Adanyň wulkan gelip çykyşy hem geografiki gurluşynyň kynlaşmagyna sebäp bolýar. Onuň daglyk we buzly ýeri ada aýak basmagy mümkin däl ýagdaýa getirýär. Şol sebäplere görä, Bouwet adasyna diňe gözleg toparlary ýa-da seýrek ylmy açyşlar bilen alymlar gelýär.
Biologiki nukdaýnazardan adanyň daşky gurşawy hem ajaýyp. Aýry-aýry ýerleri sebitiň ekosistemasyny hem özboluşly etdi. Bouwet adasy deňiz guşlary we foklar ýaly sowuk suw jandarlary üçin möhüm köpeliş we dynç alyş ýeridir. Pingwinleriň we dürli deňiz guşlarynyň koloniýalary adada ýygy-ýygydan bolýar. Ýabany tebigatyň gaçybatalgasy bolan bu ada, ekosistemalary öwrenmek üçin alymlary gyzyklandyrýan sebitleriň biridir.
Bouwet adasy hem ylmy gözlegler üçin esas boldy. Adada sebitiň howasy we tebigy şertleri barada maglumatlary ýygnaýan Norwegiýanyň awtomatiki howa stansiýasy bar. Mundan başga-da, “Bouvet Island” gurşawy deňiz biologiýasy we polýar ekosistemalar boýunça gözleg üçin möhüm ugur boldy.
Umuman aýdylanda, Bouwet adasy dünýädäki iň ýalňyz ýer bölegi hökmünde tanalýar. Bu ada, adamlardan uzakda bolsa-da, tebigatyň ýabany we entek aýak basylmadyk özüne çekiji ýeridir. Adanyň agyr tebigy şertleri bu ýeri dünýäniň iň izolirlenen ýerleriniň birine öwürse-de, alymlar üçin möhüm gözleg ugry bolmagyny dowam etdirýär.
Oraztäç ANNAÝEWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky
Türkmen milli dünýä dilleri
institutynyň talyby.
Teswirler