Botanika baglary, adamzat taryhynda tebigatyň täsin ösümlikleriniň, ylmy barlaglaryň we dynç alyş ýerleriniň ajaýyp bileleşigi hökmünde tanalyp gelýär. Dünýäniň dürli künjeklerinde ýerleşýän botanika baglary örän gymmatly, täsin ösümlik görnüşleriniň sergisi bolup, tebigatyň gözelligini we dürlüligini görkezýär. Şeýle baglaryň arasynda iň meşhurlarynyň biri – Singapuryň Botanik Bagy, ol dünýäniň iň täsin, köp ugurly we gözel ösümlik kolleksiýalaryna eýe bolan baglaryň biri hökmünde meşhurdyr.
1859-njy ýylda esaslandyrylan Singapuryň Botanik Bagy, Aziýanyň günorta-gündogarynda ýerleşýän iň köne we iň möhüm botanika baglarynyň biridir. Bu bagyň diňe bir taryhy ähmiýeti däl, eýsem onuň häzirki döwürde ylmy barlaglar we tebigaty goramak boýunça işleýän täsirli merkez bolmagy hem aýratyn bellärliklidir. 2015-nji ýylda bu täsin bagyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna goşulmagy bolsa onuň halkara derejesindäki gymmatlylygyny subut edýär.
Singapuryň Botanik Bagy 82 gektara golaý meýdany tutýar. Bu giň meýdan öz içine örän köp ösümlik görnüşlerini alýar. Bagda dünýäniň dürli künjeklerinden getirilip sergilenen ösümlikler, tropiki tokaýlardan başlap, has seýrek ösýän ösümliklere çenli giňden görkezilýär. Her ýyl millionlarça syýahatçy bu ajaýyp bagy synlamak, onuň kökleri bilen baglanyşykly tebigatyň gözelligini öwrenmek üçin Singapura gelýärler.
Singapuryň Botanik Bagynyň iň täsirli böleklerinden biri Milli Orhideýa Bagy bolup, bu ýerde 1000-den gowrak orhideýa görnüşi we 2000-den gowrak orhideýa gibridleri görkezilýär. Bu ajaýyp orhideýa kolleksiýasy dünýäniň iň uly we iň köp öwrenilýän orhideýa kolleksiýalarynyň biridir. Orhideýa Bagy, Singapuryň tropiki howa şertlerinde orhideýalaryň nähili ajaýyp görnüşlerde ösüp bilýändigini görkezýär.
Bagyň içinde ýörite bölümlerde gözel reňkler bilen bezelen orhideýalar her bir adamyň ünsüni çekýär. Orhideýalaryň dürli görnüşleri, olary ylmy taýdan öwrenmäge gelenleriň, şeýle hem diňe bir gözellikden lezzet almak isleýän syýahatçylaryň arasynda meşhurdyr. Orhideýalar diňe bir tebigatyň gözelligini görkezmän, eýsem botanikçiler üçin ylmy barlaglaryň möhüm çeşmesi bolup durýar.
Singapuryň Botanik Bagy diňe bir tropiki ösümlikler bilen çäklenmän, dünýäniň dürli ýerlerinden getirilip, bu ýerde ösdürilýän ösümlikleri we gibridleri sergileýär. Bagda ýerli ösümliklerden başlap, seýrek ösýän we howply ösümlikleriň sergileri hem bar. Singapuryň Botanik Bagynda tropiki tokaýlaryň täsin ösümlikleri, şol sanda bägül, agajak, bambuk, tropiki palma agajy, tropiki baglar we ösümlikleriň köp görnüşleri synlanylýar.
Şeýle-de bolsa, bag diňe bir ösümlikleriň kolleksiýasy bilen çäklenmeýär. Singapuryň Botanik Bagynda tebigaty goramak, durnukly ösüş we biologiki dürlülik boýunça ylmy barlaglar hem geçirilýär. Bu bagda ekosistemanyň howplary barada maglumat berýän we tebigaty goramak boýunça bilim berýän köp sanly ykjam we çydamly platformalar bar.
Botanika bagynyň arhitekturasy hem aýratyn üns çekijidir. Bagda döredilen dürli ykjam köprüler, ýapgytly ýodalar we agaçlary birleşdirýän baglar onuň gözelligini we täzeçillik duýgusyny güýçlendirýär. Bagyň “Baýyrlyga çykýan köprüler” bölümi, gezelenç edýänleri ýokary derejelere çykaryp, tropiki ösümlikleriň täsin görnüşlerinden lezzet almaklary üçin döredilen aýratyn ýerleriň biridir. Şeýle hem “Sungat Agaçlary” atly bölümde agaçlaryň şekilleri bilen baglaşdyrylan täze we özboluşly sungat eserleri görkezilýär.
Bu arhitektura diňe bir tebigatyň bag bilen utgaşmasyny görkezmek bilen çäklenmän, tebigy dünýäni has-da üýtgeşik görnüşde görkezmek üçin döredilen täsin konstruksiýalary hem öz içine alýar. Bu bagda her bir adam täsin ösümlikleri synlamak bilen bir hatarda, ykjam we özboluşly arhitektura bilen döredilen ajaýyp syýahatçylyk ýerlerini görüp bilýär.
Singapuryň Botanik Bagy diňe bir syýahatçylar üçin gözellik we dynç alyş ýeriniň bolman, ylmy barlaglar, tebigaty goramak we biologiki dürlüligi öwretmek boýunça merkez bolup durýar. Bagda geçirilýän ylmy barlaglar tebigatyň durnuklylygyny üpjün etmek, ösümlikleriň goraglylygyny ösdürmek we ösümlikleriň görnüşlerini köpeltdirmek boýunça möhüm ädimleriň biridir. Bu bagy görmäge gelýän ylmy işgärler we syýahatçylar, tropiki ösümlikleriň täsinligi we olaryň dünýä ekosistemasyndaky orny barada çuňňur maglumat alyp bilerler.
Şeýle-de, Singapuryň Botanik Bagynda dürli okuw maksatnamalary, seminariýalar we ylmy çäreler geçirilýär. Bu çäreler ösümlikleri öwrenmek isleýän ýaş alymlardan başlap, ylmy işlerini dowam etdirýän botanikçilere çenli ähli gatlakdaky adamlara täze bilimleri edinmäge mümkinçilik berýär.
Singapuryň Botanik Bagy dünýäniň iň täsin botanika baglarynyň biridir. Ol diňe bir ösümlikleriň gözelligini görkezmek bilen çäklenmän, ylmy barlaglar, tebigaty goramak we ekologiýa taýdan durnukly ösüş boýunça öňdebaryjy merkez hökmünde hem ähmiýetlidir. Tropiki ösümlikler, seýrek görnüşli ösümlikler we täsin arhitektura bu bagy diňe bir syýahatçylyk merkezi däl-de, tebigatyň we ylmyň bileleşýän ýeri hökmünde ähmiýetli edýär.
Eger-de siz tebigatyň gözelligine syn edip, ösümlikleriň dürli görnüşleri barada täze maglumat almak isleseňiz, Singapuryň Botanik Bagy size täsir galdyryjy tebigy dünýäni görkezjek iň amatly ýerleriň biridir. Bu bag tebigatyň, ylmyň we gözelligiň ajaýyp utgaşmasy bolup, her bir adam üçin örän gyzykly gezelenç ýeridir.
Ýagşymyrat ARTYKOW,
S.A.Nyýazow adyndaky
Türkmen oba hojalyk
uniwersitetiniň talyby.
Teswirler