Ylym dünýäsi kislorod zerurlygy bolmazdan ýaşap bilýän ilkinji köp öýjükli haýwanyň tapylmagy bilen sarsdy. Bu gyzykly açyş, dünýämizdäki ýaşaýşa düşünişimizi we kosmosda ýaşaýşa ymtylmagymyzy düýbünden üýtgedip biler. Tel Awiw uniwersitetiniň gözlegçileri Henneguya salminicola atly bu parazitiň kislorodsyz ýaşap biljekdigini ýüze çykardy.
Alymlar durmuşyň kisloroda baglydygyna ynanýardylar. Emma Henneguya salminicola atly parazit bu düşünjäni düýpgöter üýtgetdi. Bu kiçijik, jelatinli parazit, losos balygynyň etinde ýaşap ýörkä kislorod ulanmaýar.
Gözlegler bu parazitiň mitokondrial genini we aerob dem almak ukybyny ýitirendigini görkezdi. Tel Awiw uniwersitetiniň gözleg topary Henneguya salminicolany we oňa has ýakyn urugdan bolan Miksobolus squamalini öwrenmek üçin çuňňur yzygiderliligi we floresan mikroskopiýany ulandy.
Netijede, Henneguya salminicolanyň mitokondrial genini we ähli ýadro genlerini ýitirendigini anykladylar. Bu parazite kislorod zerurlygy bolmazdan ýaşamaga mümkinçilik berýär. Gözlegçiler bu açyşyň balyk tutmagyň strategiýalaryna hem täsir edip biljekdigini bellediler. Henneguya salminicola adamlar üçin zyýansyz bolsa-da, losos balyklarynda döredýän estetiki ýaramazlygy sebäpli islenmeýän parazit hasaplanýar. Bu açyş, durmuşyň diňe bir kislorod bilen çäklenmän, köp öýjükli organizmleriň kislorodsyz şertlerde hem ýaşap biljekdigini görkezýär.
Henneguya salminicola, ilkinji kislorodsyz köp öýjükli haýwan hökmünde ylmy dünýäde uly tolgunma döretdi we ewolýusiýa biologiýasy barada täze soraglary döretdi. Bu oýlap tapyş, kislorod düşünjesini täzeden gözden geçirmäge we ewolýusiýanyň nähili çeýe bolup biljekdigine düşünmäge kömek edýär.
Bekmyrat GALANDAROW,
Aşgabat şäherindäki
agrosenagat orta hünär okuw
mekdebiniň mugallymy.
Teswirler