2001-nji ýyldan bäri her ýyl 22-nji maý Halkara biologiki dürlüligiň güni. Bu gün, BMG Baş Assambleýasy tarapyndan 1995-nji ýylda geçirilen Biologiki dürlülik konwensiýasyna (CBD) gatnaşyjylaryň konferensiýasynyň teklibi esasynda ýörite karar (No. A / RES / 49/119) yglan edildi. 1994. Aslynda biologiki dürlüligiň halkara güni 29-njy dekabr – biologiki dürlülik baradaky konwensiýanyň güýje giren gününi bellemek maslahat berildi. Şeýle-de bolsa, ýylyň şu döwründe bellenilýän baýramçylyklaryň köp bolmagy sebäpli köp ýurt bu güni bellemek üçin çäreleri meýilleşdirmekde we geçirmekde kynçylyklara sezewar boldy we 2000-nji ýylda bu senäni üýtgetmek kararyna geldi. 22-nji maý Biologiki dürlilik ýa-da biodürlüligi häzirki wagtda çalt azalýan planetadaky ýaşaýyş dürlüligi, ösümlikler ölýär, haýwanlar we tokaýlar ýitýär. Bu esasan adamyň güýçli işjeňligi bilen baglanyşykly. Planeter planetasyndaky görnüşleriň biologiki dürlüliginiň geljekdäki ykbaly baradaky alada 1992-nji ýylda Rio-de-Janeaneýroda geçirilen BMG-nyň Daşky gurşaw we durnukly ösüş konferensiýasynda bütin dünýä jemgyýetçiliginden ilki bilen üns berilmegi talap edildi. Şunuň bilen baglylykda biologiki dürlülik baradaky konwensiýa we taraplar kabul edildi
Bu gün hakda. Konwensiýa goşulan ýurtlaryň maksatlary aýdyňdyr:
Halkara biologiki dürlüligiň gününiň esasy wezipesi- ösümlik we haýwanat dünýäsiniň köp wekilleriniň gaýtaryp bolmajak ýitip gitmek meselesine jemgyýetçiligiň ünsüni çekmek planetanyň biologiki dürlüligi peselmegini dowam etdirýär we ekologiki deňagramlylyk üýtgeýär. Ekologiki ulgamyň takmynan 60% -i zaýalanýar ýa-da oýlanyşyksyz ulanylýar, bu biodürlüligiň ýitmegine we ýakyn 50 ýylda hasam agyrlaşyp biljek agyr netijelere getirýär.
Bütindünýä tebigaty goraýyş bileleşigi biologiki dürlüligiň ýitmegine sebäp bolýan ýedi esasy faktory kesgitleýär:
-Tebigy gurşawyň ýitmegi we bölünmegi; – Çozuşdan bäsdeşlik görnüşleri;
– Daşky gurşawyň hapalanmagy;
– Global howa üýtgemeleri; Çölleşmek;
– Ilatyň köpelmegi we çakdanaşa çakdanaşa çaklamak;
– Tebigy seresaplylyk bilen ulanmak Günüň mowzuklarynyň birine garamazdan işjeň tagallalar, soňky 20 ýylda amala aşyryldy.
Häzirki wagtda Türkmenistan döwletimizde Biologiýa instituty hereket edýär.
Öwezgeldi ANNABAÝEW
Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň talyby
Teswirler