Ýurdumyzyň bilim ojaklarynyň ählisiniň internet ulgamyna birikdirilip, häzirki zaman ylmynyň iň soňky gazananlaryna esaslanýan döwrebap multimediýa tehnologiýalary, kompýuter serişdeleri, interaktiw tagtalary bilen üpjün edilmegi okuw prosesini sanly usulda alyp barmaklykda, ýaşlara berilýän bilimiň hilini ýokarlandyrmaklykda, diýseň giň mümkinçilikleri döretdi. Munuň özi bolsa, ýurdumyzda bilim ulgamynyň milli aýratynlyklar bilen bir hatarda dünýä tejribesinden hem ugur alnyp özgerdilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.
Häzirki döwürde 2017-nji ýylyň 15-nji sentýabrynda tassyklan “Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasy”, şeýle hem “Türkmenistanda 2019-2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy” tapgyrma-tapgyr ýagdaýda üstünlikli durmuşa geçirilýär. Bu Konsepsiýalary iş ýüzünde amal etmeklik işi, olaryň biri-biri bilen aýrylmaz baglanyşyklydygyny görkezýär. Çünki, Türkmenistanda 2019-2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyny durmuşa geçirmeklik üçin, sanly ykdysadyýetden – häzirki zamanan dünýäsiniň ösen sanly tehnologiýasyndan baş çykarýan, öz kärine ezber, ukyp-başarnykly türkmen ýaşlaryny ýetişdirmeklik möhüm wezipeleriň biri bolup durýar. Hut şu nukdaýnazardan-da, ýurdumyzda sanly bilim ulgamyny ösdürmeklige aýratyn ähmiýet berilýär.
Sanly bilimi ösdürmeklik üçin, ilkinji nobatda, bilim ulgamynda zähmet çekýän mugallymlardyr hünärmenleriň, şeýle-de bilim alýan ýaşlaryň häzirki zaman kompýuter tehnologiýalaryndan ussatlyk bilen baş çykarmaklyklarynyň zerurdygy öz-özünden düşnüklidir. Häzirki zaman tehniki serişdeleri we maglumat gorlaryny ulanmak babatda bilim işgärleriniň taýýarlygyny kämilleşdirmek wezipesi hem wajyp meseleleriň biridir. Hut şu nukdaýnazardan-da, ýurdumyzyň bilim edaralarynyň ösen innowasion tehnologiýalary bilen üpjün edilmegi, mugallymlaryň kompýuter sowatlylygynyň yzygiderli kämilleşdirilmegi örän uly ähmiýete eýedir. Sanly bilim ulgamyny döretmek we ösdürmek üçin onuň tehniki we programma üpjünçiligi berjaý edilmeli. Munuň üçin, ilki bilen tor ulgamy döredilýär we ulgama serwer birikdirilýär. Ulgamda elektron görnüşli maglumatlar, ýagny, sapaklaryň ýazgylary, sowalnamalar, okuw kitaplary, gollanmalar, wideolarýazgylar, prezentasiýalar we suratlar ýerleşdirilýär. Serwerde gurnalan degişli operasion ulgam we programma üpjünçilikler arkaly sanly bilim portalynyň üsti bilen maglumatlar ulanyjylar köpçüligine ýetirilýär.
Ýurdumyzda döredilýän giň mümkinçilikleriniň netijesinde ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde sanly bilim ulgamyny ornaşdyrmak we kämilleşdirmek boýunça halkara taslamalar hem alnyp barylýar. Olaryň biri hem “Täze tehnologiýalar arkaly Merkezi Aziýada ýokary bilimiň kämilleşdirilmegi” (Modernisation of Higher Education in Central Asia Through New Technologies – HiEdTec) atly halkara taslamadyr. Taslamanyň dowamlylygy üç ýyl bolup, onuň dowamynda kesgitlenilen maksatlary amala aşyrmak göz öňünde tutulýar. Munuň özi bolsa Türkmenistanyň Prezidentiniň ýörite Karary bilen tassyklanan “Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmek” hakyndaky Konsepsiýany durmuşa geçirmek we bu ugurda dünýä tejribesini öwrenmek boýunça ýerine ýetirilýän işleriň biri bolup durýar.
Ýokary bilimiň maglumat we aragatnaşyk tehnologiýalar esasynda sanly nesile uýgunlaşdyrylmagy XXI asyryň ýokary hilli bilim ulgamynda mugallymlaryň we talyplaryň mugallymçylyk, okuw we derňew tejribesini ýokarlandyrmakda aýgytly wezipäni ýerine ýetirip biler. Şol sebäpli, sanly dünýäde durnukly innowasiýalar we täze oýlap tapyşlar bilen aýakdaş gitmek üçin, bilimi we başarnygy kämilleşdirmegi dowam etdirmek möhümdir. Şol bir wagtda, maglumat we aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ulanylmagy bilimi dolandyrmagyň medeniýetini kämilleşdirer. Ylmy-usuly merkezleriň, kafedralaryň, fakultetleriň, okuw mekdepleriň we bilim edaralaryň beýleki düzüm birlikleriniň işiniň dowam etmegi bilim babatynda innowasion çemeleşmeleriň ornaşdyrylmagyny talap edýär. Maglumat we aragatnaşyk tehnologiýalarynyň jikme-jik işlenip taýýarlanylmagy we ýerlikli peýdalanylmagy, okatmagyň netijeli usullarynyň täsirini tizleşdirmäge, güýçlendirmäge hem-de giňeltmäge mümkinçilik berer.
Agamyrat ÇARYÝEW
Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika
institutynyň Telekommunikasiýalar fakultetiniň mugallymy
Teswirler