Iýmit – ýaşaýşyň iň esasy we iň ýakymly bölekleriniň biridir. Nahar taýýarlamak ählimiz üçin adaty bir zat bolup, biz günüň dowamynda birnäçe gezek naharlanýarys. Taýýarlaýan tagamlarymyzyň has datly bolmagy üçin , biz hoşboý ysly ýörite garyndylary hem ulanýarys. Duz, burç, sarymsak, lawr ýapragy tagamlary hoşboý ysly edip, işdämizi açýar.
SARYMSAK – köpýyllyk otjumak, gyşyň sowugyna durnukly we sogandüýplüler maşgalasyna degişli ösümlikdir. Sarymsak – kuwwatlylygyň gözbaşy, köp derdiň dermany we gadymy ýörite garyndylaryň biridir. Onuň täsin häsiýetleri gadym döwürlerden bäri bellidir. Biziň eýýamymyzdan öňki üçünji müňýyllyga degişli golýazmalarda sarymsagyň tebipler we aşpezler tarapyndan giňden ulanylandygy barada maglumat berilýär.
Sarymsagyň dermanlyk häsiýetleriniň barlygy ählimize bellidir. Sarymsak bakteriýalara garşy ulanylýar, garamükür (singa) keseliniň hem öňüni alýar. Ol inçejik gan damarlaryny (kappilýarlary) berkitmekde-de deňsiz-taýsyz tebigy serişdedir. Sarymsagyň uýgunlaşdyryjy häsiýetleri bar.
Internet maglumatlaryna görä Amerikanyň alymlary sarymsagyň ýene-de bir peýdaly tarapynyň barlygyny subut etdiler. Alabama uniwersitetiniň işgärleri sarymsagyň ýüregiň işine oňaýly täsir edýändigini , gan damarlardaky dartgynlygy aýyrýandygyny ýüze çykardylar.
Sarymsagyň düzümindäki allisin garmonlara täsir edip bilýär we gandaky holestrini 10% azaldýar. Sarymsak fitonsidleri bölüp çykarýar. Olar öz gezeginde mikroblary, dürli wiruslary we bakteriýalary öldürmäge ukyplydyrlar. Sarymsak tebigy antibiotik hasaplanylýar. Onuň täsiri tetrasikline deňelýär, käte ondan hem güýçli hasaplanylýar.
Ene-mamalarymyz çagalaryny sowuklamadan we dümewden goramak üçin, olaryň boýnundan sarymsagyň dişlerini asypdyrlar. Şeýle hem sarymsakly, burçly unaşy dümewüň bire-bir emi hasaplapdyrlar. Kelle beýnisi üçin hem sarymsagyň peýdasy uludyr.Ol beýniniň işini tijendirýär we dikeldýär. Gartaşan adamlar üçin bu örän wajypdyr, sebäbi sandan çykan beýni öýjüklerini dikeldýär we täze öýjükleri emele getirýär.
Sarymsagyň düzüminde witaminler we mikroelementler hem bardyr: natriý, kaliý, kalsiý, demir, fosfor, magniý, sink. Kalsiý süňk dokumalarynyň we dişleriň sagdyn bolmagyny üpjün edýär. Demir ganyň düzümini gowulandyrýar.
Sarymsagyň peýdasyna şular hem degişli:
- Adam bedeniniň wiruslara garşy çydamlylygyny artdyrýar.
- Iýmit siňdiriş ulgamyny güýçlendirýär.
- Öýken düwüniniň (rak) emele gelme howpuny azaldýar.
- Gan basyş keseliniň öňüni alýar.
- Alzaýmer (huşsuzlyk) keseliniň 70% öňüni alýar.
- Dowamly spirtli içgileri içýänlerdäki bagyr ýetmezçiliginiň öňüni alýar.
- Yzygiderli sarymsak iýýän adamlarda sowuklama keseli az bolýar.
- Iýlip durlan ýagdaýynda, diş etlerinde döräp biläýjek ýaralaryň hem öňüni alýar.
Ogulgerek ZAKIRJANOWA,
Türkmen oba hojalyk
institutynyň talyby.
Teswirler