Gidromeliorasiýa, toprak we suw meselelerini dolandyrmakda uly ähmiýete eýe bolan möhüm ugurlaryň biridir. Bu ugur suwarymly we suwarymsyz ýerleriň hasyllylygyny ýokarlandyrmak, suwdan peýdalanmagy kämilleşdirmek, toprakda durnuklylygy saklamak üçin dürli çäreleri öz içine alýar. Gidromeliorasiýa diňe bir oba hojalyk önümçiligini ýokarlandyrmak bilen çäklenmän, ekologiýanyň goralmagyna we tebigatyň durnuklylygynyň üpjün edilmegine hem ýardam berýär.
Gidromeliorasiýanyň esasy maksady suwdan we toprakdan netijeli peýdalanmakdyr. Şol maksada ýetmek üçin, meliorasiýa çäreleri daşky gurşaw şertlerine laýyklykda düzülen hem-de ýerleriň suw üpjünçiligini gowulandyrýan işleri öz içine alýar. Şeýle çäreleriň käbir esasy ugurlary şulardyr:
- Suwarymly meýdanlary giňeltmek – Ekinçilik üçin amatly ýerleri suwarym bilen üpjün etmek, topragyň hasyllylygyny ýokarlandyrmakda möhüm ähmiýete eýedir. Suwarymly ýerleriň köpelmegi oba hojalyk önümçiligini artdyrýar we iýmit howpsuzlygyny üpjün edýär.
- Şorlaşan topraklary arassalamak – Şorlaşan ýerlerde suwdan netijeli peýdalanyp bilmek üçin ýörite arassalaýyş işleri geçirilýär. Bu işler topragyň mineral duzlarynyň azalmagyna we ekinlere zyýan ýetirmezden öndürijiligiň ýokarlanmagyna kömek edýär.
- Gurak ýerleri ösdürmek – Suw ýetmezçiligi bolan sebitlerde howanyň üýtgemegi bilen bagly täze tehnologiýalary ulanyp, ýerleriň dolandyrylmagy gidromeliorasiýanyň möhüm ugurlarynyň biridir.
Suwaryş kanallary gidromeliorasiýanyň iň möhüm düzümlerinden biridir. Suwaryş kanallary suwarymly ýerleriň suw üpjünçiligini dolandyrmak üçin ýörite gurnalan gurluşlar bolup, olaryň kömegi bilen suwuň netijeli paýlanylmagy we ýerleriň hasyllylygynyň ýokarlanmagy gazanylýar. Şeýle hem, suwaryş kanallarynyň dolandyrylmagy bilen ýerasty suwlaryň derejesi, toprakdaky çyglylyk we mineral duzlaryň paýlanyşy gözegçilikde saklanýar.
Gidromeliorasiýanyň daşky gurşaw üçin hem peýdaly täsirleri bardyr. Dogry hem ylmy esasda alnyp barlan gidromeliorasiýa işleri suwuň we topragyň netijeli dolandyrylmagyna ýardam berýär. Şeýle hem bu işler daşky gurşawy goramakda we ekosistemalaryň durnuklylygyny üpjün etmekde möhüm orny eýeleýär. Şeýle-de bolsa, bu işler tebigatyň deňligi saklanmadyk ýagdaýynda ekologiýa ýaramaz täsir edip biler. Şeýle ýagdaýlaryň öňüni almak üçin gidromeliorasiýa işlerinde ylym we tehnologiýa bilen bilelikde ýerli şertler we tebigy mümkinçilikler hem göz öňünde tutulmalydyr.
Gidromeliorasiýanyň ösüşi üçin häzirki wagtda dünýä boýunça dürli tehnologiýalar we innowasiýalar ulanylýar. Mysal üçin, ýerasty suwlar bilen suwaryş ulgamlarynyň kämilleşdirilmegi, dronlar bilen suwarym sebitleriniň barlagy, we emeli intellekt arkaly ýerleriň ýagdaýyny öwrenmek ýaly täze tehnologiýalar gidromeliorasiýa işlerinde uly rol oýnaýar.
Gidromeliorasiýa oba hojalygy we daşky gurşaw üçin ägirt uly mümkinçilikleri bolan möhüm ugurlaryň biridir. Suwdan netijeli peýdalanmak, toprakda durnuklylygy saklamak we ekologiýa täsirini gözegçilikde saklamak bilen, gidromeliorasiýa ösüşiň we ekologiýanyň arasynda deňagramlylygy saklaýar. Bu ugurda täze tehnologiýalaryň ulanylmagy gidromeliorasiýa işleriniň mundan beýläk-de kämilleşmegine we has ýokary netijeleri gazanmagyna ýardam berer.
Gidromeliorasiýa, oba hojalyk önümçiligini artdyrmak we tebigatyň durnuklylygyny goramak boýunça möhüm işleri öz içine alýan ulgam bolup, onuň ylym we tehnologiýa bilen özleşdirilmegi gidromeliorasiýanyň geljegini has-da ýagty edýär.
Serdar DÖWLETOW,
S.A.Nyýazow adyndaky
Türkmen oba hojalyk
uniwersitetiniň talyby.
Teswirler