Kolizeý – Gadymy Rime degişli bolan amfiteatr ýadygärligidir. Bu ýadygärlik ýer ýüzündäki iň gadymy ýadygärlikleriň biri bolup, ,,Dünýäniň ýedi täsinlikleriniň’’ hataryna goşulan. Gadymy dünýädäki iň uly amfiteatryň gurluşygy 50 müňden gowrak adam kuwwaty bolan Flawian dinastiýasynyň imperatorlarynyň köpçülikleýin gurluşygy hökmünde sekiz ýylyň dowamynda bolup geçdi. Bu ýadygärligiň gurluşygy biziň eýýamymyzyň 72-nji ýylynda Wespasianyň buýrugy bilen gurulmaga başlandy. Amfiteatr Neronyň Altyn öýüne degişli howuzyň bolan ýerinde ýerleşipdir.
Bu ýadygärligiň adynyň nireden gelip çykandygy henizem jedelli. Adaty wersiýa görä, onuň ady ,,Ullakan, ägirt’’ sözünden gelip çykypdyr. Gadymy döwürlerde bu bina beýle atlandyrylmaýardy. Şeýlede bolsa, italýan taryhçysy E.W.Fýodorowyň belleýşi ýaly, italýan taryhçylary rim şiwesinde häzirki wagtda amfiteatryň Kolesso däl-de, Kolizeý diýlip atlandyrylýandygyna we şonuň üçin kolesso (ägirt) sözi bilen göni baglanyşygynyň ýokdugyna ünsi çekdiler. Kolizeý sözüniň Kollis Isaeum (Iseumuň ýerleşýän depesi) diýen sözden gelip çykandygyny öňe sürýärler.
Wespasian imperator bolmanka ýewreý gozgalaňyna gatnaşýar, soňra olar uruşda ýeňýärler we 71-nji ýylda Rime gaýdyp gelýärler. Wespasian imperator bolansoň Rimiň merkezini täzeden gurmak isleýär. Ol Neronyň köşgüniň golaýynda imperiýa institutlaryny ýerleşdirmek, halkyň güýmenjesi üçin amfiteatr gurmak kararyna geldi, onuň bu kararyna hemmeler razy boldy we durmuşa geçirilip başlady.
Meretgül ÖWEZOWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymy.
Teswirler