Köp adamlar üçin süýt önümleri durmuşynyň ilkinji günlerinden başlap, häzire çenli iýmitlenýän iýmitidir. Adam hatda süýt içmese-de, köplenç taýýar tagamlaryň bir bölegi hökmünde ulanýar. Laktoza çydamsyzlygy bolan adamlar hem ony laktozasyz görnüş bilen çalyşmaga synanyşýarlar, sebäbi süýtde adama her gün zerur bolan köp möhüm bölekleri bar.
Gadymy döwürlerde adamzadyň süýt siňdirmek ukyby çagalyk bilen çäklenýärdi, sebäbi ulularda laktozany siňdirmek üçin gerek bolan fermentler ýok. Şonuň üçin adamlar süýdüň laktoza derejesini peseltmek üçin süzme, peýnir we beýleki önümlere öwürdiler. Süýdüň saklanyş möhletini ýokarlandyrmak we sarp edijä has ygtybarly etmek üçin gaýtadan işlenýär. Täze süýtde adam saglygy üçin zyýanly mikroorganizmler bolup biler, ol mikroorganizmler süýt +630 C-den +1000 C-e çenli gyzdyrylandan soň ölýär. Şoňa laýyklykda şeýle süýdüň has uly durnuklylygy we ýaramlylyk möhleti bar.
Süýt witaminleriň we minerallaryň, esasanam beloklaryň we kalsiýniň ajaýyp çeşmesidir. Olar süňk saglygynda, myşsalaryň hereketinde we nerw signallarynda möhüm rol oýnaýar. Saglygy goraýyş edaralarynyň köpüsi süňkleriň döwülmeginiň we osteoporozyň öňüni almak üçin ýeterlik kalsiý maslahat berýärler. Käbir öndürijiler sygyryň süýdüni süňk saglygyny gowulandyrýan başga bir D witaminine baý bolan iýmit bilen çalyşýar. Süýt we süýt önümleri beloklaryň ýaglaryň we uglewodlaryň oňat deňagramlylygyna eýe we şonuň üçin zerur iýmit maddalarynyň möhüm çeşmesi bolup durýar.
Mahliýa ROZMYRADOWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby.
Teswirler