«Wagtyň şöhlelenmesi» adalgasyna wagta syýahat filmlerinde we ylmy fantastika kitaplarynda ýygy-ýygydan duşýar. Wagtyň şöhlelenmesi, hereket edýän elektromagnit tolkunly gurşawyň tutuşlygyna ugruny üýtgeden mahaly ýüze çykýar. Bu üýtgeşiklik, ýygylygyny üýtgedip, tolkunyň bir böleginiň tersine bolmagyna sebäp bolýar.
Alymlar 50 ýyldan gowrak wagt bäri alymlar kwant mehanikasy pudagynda wagt şöhlelenmesi diýlip atlandyrylýan aýratyn şöhlelenmäniň bardygy baradaky teoriýany makullaýarlar.
Golaýda, Nýu-Ýork şäherindäki Ösen Ylmy Gözleg Merkeziniň gözlegçileri wagt şöhlelenmesini üstünlikli synlamagy başardylar. Gözlegçiler bu gözegçiligi amala aşyrmak üçin, birnäçe tejribeleri geçirmeli boldular. Tejribeler örän kyn şertlere garamazdan netijeli ýagdaýda geçdi.
Geçirilen gözleg we tejribeler «Nature Physics» atly ylmy žurnalda çap edildi. Netijede alymlar wagtyň şöhlelenmesiniň hakykydygyny resmi taýdan subut etdiler. Bu geljekde bu gyzykly mehanika bolan garaýşyny düýpgöter üýtgedip biler diýlip çaklanylýar.
Ýeri gelende belläp geçsek, wagt şöhleleriniň bardygyny subut etmek kwant mehanikasy pudagynda alymlaryň 50 ýyldan gowrak wagt bäri gözleýän soragyna jogap bermek üçin uly ädimdir.
Hakberdi ATAJYKOW,
Türkmen döwlet maliýe institutynyň talyby.
Teswirler