Adam bedeni diýseň çylşyrymly gurluşa eýedir. Bu çylşyrymly gurluş mikro-molekulalar derejesinden makro-molekulalar derejesine çenli işleýär. Himiki elementleriň gatnaşygy we täsiri, sorag edilýän bölekleri emele getirýän beloklar we nuklein kislotalar ýaly gurluş bloklaryny kesgitleýär. Bedenimizdäki elementleri, olaryň gatnaşygy we funksiýalaryny aşakdaky ýaly sanap bileris:
Kislorod 65%: Kislorod wodorod bilen birleşip suw emele getirýär we bedenimiziň 62% suwdan durýar. Şeýle hem bedeniň temperaturasyny we osmotik basyşy deňleşdirýär.
18% Uglerod: Organiki himiýanyň esasyny düzýän uglerod hem bedenimizde möhüm rol oýnaýar. Uglewodlar, ýaglar, nuklein kislotasy we beloklar uglerod zynjyrlaryndan durýar.
10% Wodorod: Wodorod suwda-da, ähli organiki molekulalarda-da bar. Azot 3% Azot genetiki kodlarymyzy düzýän beloklarda we nuklein kislotalarda bolýar.
1.5% Kalsiý: Bedenimizde iň köp mineral kalsiýdir. Kalsiý süňklerden başga-da, myşsalaryň we beloklaryň kadalaşmagynda hem uly rol oýnaýar.
1% Fosfor: Öýjüklerimiziň energiýa zerurlyklaryny kanagatlandyrýan ATP molekulasy fosfordan peýdalanýar. Süňklerimizde fosfor hem bar.
0,35% Kaliý: Nerw signallarynda we ýürek ritmini sazlamakda ulanylýan kaliý, bedenimiz üçin örän möhümdir.
0,25% Kükürt: Kükürt aminokislotalarda bolýar. Ol beloklara şekil bermek bilen, olaryň zerur funksiýalara laýyk gurluşda bolmagyny üpjün edýär.
0,15% Natriý: Natriý hem möhüm elektrolitdir. Şeýle hem kaliý ýaly nerw signallary üçin jogapkärdir. Şeýle hem natriý bedenimizdäki suwuň tizligini sazlamaga kömek edýär.
0,15% Hlor: Beden suwuklyklarynyň deňagramlylygy üçin hlor jogapkärdir.
0.05% Magniý: 300-den gowrak metabolik reaksiýa gatnaşýar. Magniý myşsalaryň we süňkleriň emele gelmeginde möhüm rol oýnaýar.
Atajan ŞIRMEDOW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk
institutynyň talyby.
Teswirler