Döwrümizde 3D modelirleme kompýuter programmalarynyň kömegi bilen taýýarlanýan multfilmleriň ösüş taryhynyň ýeňil bolmandygyny çaklasam-da, Möjek aga bilen söhbetdeş bolýançam doly manyda göz ýetirmändim.
Möjek Çaryýew 1975-nji ýylda ilkinji türkmen multfilmini taýýarlaýar. Ol wagta çenli köp hudožnik bu işi başarman ýary ýolda taşlap gidýär. Belarus, Gyrgyzstan we Täjigistan ýaly sowet ýurtlarynda henizem multfilm çykarylmandy.
Elbetde Möjek aga üçin bu syýahat aňsat bolmaýar. Moskwada akademiýany gutaryp, Aşgabada gelende 30 ýaşlaryndady. Aşgabatda multiplikasiýanyň çylşyrymly işlerini berjaý eder ýaly höwesjeň, sabyrly kömekçi tapmak kyn boldy. Şol sebäpden Moskwadan ýörite bir hünärmen geldi we Möjek Çaryýewe kömek etdi. Şonda-da Möjek aga köp işi özi etmeli boldy. Ilkinji multfilm “Böwenjik” bir ýyl wagt alypdyr.
Multfilmiň her sýužet üçin peýzaž, personažlaryň mimikalary, elementleri bölek bölek ýörite boýag bilen plýonka çekilýär. Her sekund üçin 24 kadr foto surat alynýardy. Suratlary çykarmak üçin bolsa foto plýonklara Sankt-Peterburga ugradylýar. Müňlerçe kadr eger köýäýse, ähli azabyň biderek. Çykarylan kadrlar Aşgabada ugradylanda suratlaryň yzgiderli çalyşsa, nämäni haýsy sýužet üçin ýazga alanyňy unudýarsyň.
Möjek Çaryýewiň bu syýahatyny ýalňyz dowam edýär. Ýanyna işlemäge gelenleriň uly bölegi çydaman taşlaýar. Dartgynly bu işiň ýeke bolup işlände adamyň nerwilerine we görejine ýetirýän zyýanyny nazara alyp, lukmanlar Möjek aganyň bu işi besetmelidigini maslahat berýärler. Şeýlelikde 1983-nji ýylda Möjek Çaryýew multfilm çykarmagy bes edýär.
Soň soňlar multfilme gyzyklanan sungat işgärleri bolsa-da, Möjek aga döredijilikli baýlygy ýetmezçilik edýändigini beýan edýär. Plastilinli türkmen multfilmleri bolsa Moskwada ýazga alnypdyr.
Möjek Çaryýewiň multfilmleri esasynda çaga kitaplary hem çap edilip, Soýuzyň ähli respublikalarynda uly gyzyklanma bilen okalýardy.
Bu wagt multfilm çykarmak aňsatlaşsa-da, edilmeli iş az bolanok. Umuman mutlfilm öndürmek hem azaply, hem-de çykdajyly iş. Durnukly ýagdaýda multfilm öndürilmegi üçin bazary şertlerini döretmeli.
Möjek aga suratkeşligine dowam edýär. Ol wagtynyň uly bölegini öz ussahanasynda geçirýär.
Halkara multfilm gününde okyjylarymyza Möjek Çaryýewiň döredijik durmuşyndan bir damja size ýetirmegi makul gördük.
Merdan Ataýew
Teswirler