Elbetde bar, ýöne Ýerdäki ýaly däl. Kosmosdaky ýol hereketiniň düzgünleri Ýerdäkiden az. Häzirki wagtda Ýeriň daşyndan takmynan 20 müňden gowrak adam tarapyndan ýasalan ýasalan jisimler aýlanýar. Adatça, emeli hemralar belli bir ýol boýunça hereket edýänligi sebäpli, ýol gözegçiligi bilen bagly düzgünler uçurylmazdan ozal edilýär. Hemralaryň köpüsi öz orbitasyny saklamak üçin birneme hereket edip bilse-de, çaknyşykdan gaça durmak üçin diňe az sanlysy tiz hereket etmäge ukyplydyr.
Sputnik operatorlary çaknyşmazlyk üçin beýleki kosmos obýektleriniň ýerleşýän ýerini bilmelidirler. Birleşen Milletler Guramasyna degişli bolan Halkara Telekom Bileleşigi, emeli hemralary Ýerden 35 km beýiklikdäki geosinkron orbitada paýlaýarlar. Operatorlar ýörite düzgünleri kabul edip, orbitany, ýaýlym ýygylygyny we emeli hemranyň maksadyny hasaba alýarlar. Şeýle-de Halkara Telekom Bileleşigi şol bir wagtyň özünde, emeli hemralaryň möhleti gutarýança düzülen degişli meýilnamany kesgitlemeli bolýarlar. Bu bolsa häzirki wagtda emeli hemralaryň halkara derejesinde oňyn we netijeli işlemegine şert döredýär.
Kosmos gatnawlary ýaly uçuşlar üçin halkara däl-de, milli (mysal üçin ABŞ-nyň federal awiasiýa býurosy) rugsatlary ýeterlikdir. Kosmos agentlikleriniň köpüsi henizem hemralaryň biri-birine çaknyşmazlygyna ýol bermezlik üçin Birleşen Milletler Guramasynyň Daşarky kosmos işleri bölümine uçuşlary habar berýärler. Bu edara kosmosdaky ähli işleýän obýektleriň takmynan 93,5% -ini yzarlaýar. Muňa 3600 işjeň hemra girýär. Ulgam häzirki netijeli ýagdaýda işleýär.
Hatam EMINOW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk
institutynyň talyby.
Teswirler