Biler bolsaňyz bu gün kompýuter syçanjygynyň doglan güni hasaplanýar. Ýagny, 1968-nji ýylyň 9-njy dekabryda Stenford gözleg institutyndan amerikan oýlap tapyjy Duglas Engelbart, San-Fransiskoda geçirilen “Kompýuter tehnologiýasy” atly konferensiýada ilkinji kompýuter syçanjygyny görkezýär.
Bu oýlap tapyş, bir düwme bilen tigirleriň üstünde agaç kubdy. Kompýuter syçanjygynyň adynyň sim bilen bergisi bar – hakyky syçanjygyň guýrugyny oýlap tapyjyny ýatlatdy. Enjamyň içinde iki sany metal disk bardy: biri enjam öňe süýşürilende öwrüldi, ikinjisi bolsa syçanjygy sag we çepe geçirmek üçin ýerleşdirilipdir. Soňra gözlegçiler syçanjygyň dizaýnyny üýtgedip, häzirki zaman görnüşine kybapdaş nusgalaryny ýasadylar. 1970-nji ýyllaryň başynda, Xerox ilkinji gezek şahsy kompýuteriň bölegi hökmünde syçanjygy tanatdy. Onda diskleriň, toplaryň we rulonlaryň ýerine üç düwme bolup onuň bahasy 400 dollar bolupdyr.
1983-nji ýylda “Apple”, “Lisa” kompýuteriniň bahasy 25 dollara çenli arzanladylan bir düwmejik syçanjygyň öz modelini çykardy. Syçan “Apple Macintosh” kompýuterlerinde, soňra bolsa “IBM PC” üçin Windows-da ulanylmagy sebäpli has meşhurlyk gazandy.
Häzirki wagtda kompýuter syçanjygynyň iki sany görnüşi bolup olar: mehaniki hem-de optiki görnüüşlerdir. Ikinjisi mehaniki elementlerden mahrumdyr we manipulýatoryň ýer ýüzüne hereketini yzarlamak üçin optiki datçikler ulanylýar. 1990-njy ýyllaryň ahyrynda “Sun Microsystems” ilkinji lazer syçanjygyny hödürledi. Ol has ýokary takyklygy we pes sarp ediş aýratynlyklaryny görkezýär. Lazer syçanlarynyň köpçülikleýin öndürilmegi bolsa 2004-nji ýylda başlandy.
Simsiz syçanjyk tehnologiýanyň garaşylmadyk täzeligi boldy. Ilkibaşda öndürijiler özleri üçin signal beriş usulyny işläp düzdüler. Häzirki Ýaponiýada stres derejesini kesgitläp bilýän syçan hem döredildi. Enjam ýürek urşy we elleriň derlemegi üçin ýörite hasaplaýjylar, şeýle-de daşky gurşaw mikroklimat datçikleri bilen enjamlaşdyrylandyr. Ýeri gelende aýtsak, häzirki zaman syçanlaryň dizaýny hem öz müşderilerini haýran galdyrýar.
.
Hudaýkuly IŞANKULYÝEW,
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň
Türkmenabat agrosenagat orta hünär okuw mekdebiniň
Ykdysadyýet we meýilnamalaşdyryş hünäriniň 113-nji toparynyň talyby.
Teswirler