Ösümlik dünýäsiniň iň ajaýyp wekili bolan Orhideýa ösümlikleriň iň gadymy görnüşleriniň maşgalasyna degişlidir. Olar ýer şarynda peýda bolmagy Kretos döwrüne degişlidir. Şol döwürde ullakan dinozawrlar, pterodaktiller we arheopteriks Eartheriň giňişliginde ýaşaýardy we görümezinden birnäçe million ýyl öň galypdy.
Orhideýa diňe Antraktidadan başga ähli yklymlarda tapylan iň owadan güller hökmünde tanalman eýsem, ikinji tapawutlandyryjy aýratynlygy onuň tohum öndürüjiligidir. Orhideýada beýikli 35 metre çenli ösýän iň uly we iň owadan güller hem-de ululygynda birnäçe millimetr ululykdaky pyntyklar ýa-da agaç ýaly üzümler bar. Kölegeli palitrasy dürli-dürli we üýtgeşik kombinasiýalary bilen haýran galdyrýar. Gülleýän gülleri daşky görnüşi bilen ýakymly ysy berýär.
Orhideýa dünýädäki iň köp ýaýran gülleriň biri hasaplanylýar. Orhideýa örän meşhur gülleriň biri bolup ony köp adamlar öýlerinde ýetişdirýärler. Ol örän näzik gülleriň özboluşly görnüşi bolup olar özlerine bolan ünsi hem-de örän seresaplylyk bilen seredilmegi isleýän güldir.
Orhideýa hakynda örän gyzykly maglumatlar bar olar:
Orhideýa-ýer ýüzündäki iň gadymy ösümlikler maşgalasyna degişli bolup ony takmynan, 145 million ýyl öň dörän diýip çaklaýarlar.
Orhideýa-özüniň dürli-dürli görnüşleri bilen beýleki güllerden tapawutlanýar.
Öňki SSSR-iň ýerlerinde Orhideýanyň 419 görnüşi tapylýar. Häzirki wagtda dünýäde bu güliň 25 müňden hem köp görnüşleri bar.
Orhideýa-özüniň düzüminde 4 million dänä çenli tohum saklaýar. Bu bolsa tohum saklaýan gülleriň içinde ilkinji ýerde durýandygyny subut edýär.
Orhideýa-maýda güller ýa-da agaja meňzeş üzüm şekilinde bolup olaryň iň kiçisi birnäçe millimetre ýetýär, iň ulusy bolsa, 35 metre barabardyr.
Londonda, Patyşalyk bagynda Orhideýanyň iň giň ýaýran görnüşi Kýuda bolup olaryň käbirleri geçen asyryň başyndan bäri saklanyp galyp, olaryň ýaşy 100 ýyla ýetýänlerine duş gelmek hem bolýar.
Dünýädäki iň gymmat Orhideýa “Altyn Kinabalu” bolup, ol 15 ýaşynda gülleýär. Bu Orhideýa örän seýrek duş gelýän görnüş bolup bu güliň nyrhy 5müň dollara ýetýär. Bu gül Malaýziýada ösýär.
.
Şeker AMANDURDYÝEWA,
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň
Türkmenabat agrosenagat orta hünär okuw mekdebiniň
Buhgalterçilik hasaba alnyşy hünäriniň talyby.
Teswirler