Näme üçin çaý içmek gowy? Çaý, Camellia sinesis zawodynyň içgisidir. Suwdan soň çaý iň köp içilýän içgidir. Çaýyň watany Hindistanyň demirgazyk-gündogary, Mýanmaryň demirgazygy we günortasy hasaplanýar. Ruanda çaý ýygnaýjy Iosifin Nuirakarenga deňiz derejesinden 2400 metr belentlikdäki bir plantasiýada işleýär. Rudakubana Näme üçin çaý içmek gowy? Çaý öndürmek we Durnukly ösüş maksatlary Çaý öndürmek we gaýtadan işlemek aşa garyplygy azaltmaga, açlyga garşy göreş, aýal-gyzlaryň ygtyýarlyklaryna we ýeriň ekosistemalarynyň durnukly ulanylmagyna kömek edýär Şeýle hem çaýyň oba ösüşi we durnukly ýaşaýyş üçin ähmiýeti barada köpçülige habar bermek we 2030-njy ýylyň Durnukly ösüş meýilnamasynyň durmuşa geçirilmegini goldamak üçin çaý gymmaty zynjyrlaryny gowulandyrmak.
Çaý we howanyň üýtgemegi – çaý öndürmek howanyň üýtgemegine gaty duýgur. Çaý diňe belli bir agro-ekologiki şertlerde öndürilip bilner we, şonuň üçin gaty çäkli ýurtlarda, öndürilýär. Horlanmagy höweslendirýär. Çaý içmek köp ýurtda medeni däp. Halkara çaý güni şikaýata ünsi çekdi çaý boýunça hökümetara topary, adam başyna sarp edilişi azalýar islegi giňeltmek üçin işi güýçlendirmek, esasanam çaý öndürýän ýurtlarda, deňeşdirilende pes we meseläni çözmek adaty import edýän ýurtlarda, Baş Assambleýa 21-nji maýy Halkara çaý güni diýip yglan etmek kararyna geldi. Halkara çaý güni bolar ösdürmäge we giňeltmäge kömek edýär çaýyň durnukly önümçiligini we sarp edilmegini goldamak we açlyga we garyplyga garşy göreşde onuň ähmiýetine düşünmek üçin jemleýji çäre. Çaý öndürmek we Durnukly ösüş maksatlary çaý öndürmek we gaýtadan işlemek aşa garyplygy azaltmaga, açlyga garşy göreş we güýçlendirmeklige goşant goşýar hemmesi. Käbir ösen ýurtlarda ýaşaýan millionlarça garyp maşgalalar üçin eklenç ýurtlary. Çaý pudagy esasydyr Girdejiniň we eksportyň çeşmesi käbir garyplar üçin girdeji ýurtlary. Zähmeti köp talap edýän pudak bolmak bilen, esasanam uzak we ykdysady taýdan gowşak sebitlerde iş üpjün edýär. Çaý iň möhüm nagt ekinlerinden biri bolmak bilen ösýän ýurtlarda oba ösüşinde, garyplygy azaltmakda we azyk howpsuzlygynda möhüm rol oýnap biler. Çaý içmek adamyň içki organyna çişmä garşy we antioksidant täsirleri sebäpli kesellere peýdaly bolup biler we saglyk we saglyk häsiýetleri, horlanmagy höweslendirýär. Çaý içmek köp ýurtda medeni däp bolup durýar. Çaý diňe belli bir agro-ekologiki şertlerde öndürilip bilner we şonuň üçin howanyň üýtgemegine ýokary derejede täsir edýän ýurtlaryň gaty az sanlysynda. Temperaturanyň we ýagyşyň üýtgemegi, köp suw joşmalaryna we gurakçylyga sebäp bolup, eýýäm çaý önümleriniň hasyllylygyna, hiline we bahasyna täsir edýär, girdejileri peseldýär we oba durmuşyna howp salýar. Geljekde bu howanyň üýtgemeginiň hasam erbetleşmegine garaşylýar we olara uýgunlaşmak üçin gyssagly çäreleri talap edýär. Şol bir wagtyň özünde, uglerod zyňyndylaryny azaltmak bilen howanyň üýtgemegini gowşatmaga kömek etmegiň zerurlygy barada düşünje artýar çaý öndürmek we gaýtadan işlemek. Şonuň üçin çaý öndürýän ýurtlar howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly meselelere uýgunlaşma we gowşatmak nukdaýnazaryndan çaý pudagyny ösdürmek boýunça milli strategiýalarynda garamalydyrlar.
Wepa Iljanow
Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň talyby
Teswirler