Suw bilşimiz ýaly üç ýagdaýda – gaz, suwuk we gaty halda bolýar. Suwuk ýagdaýda suw aç-açan spektriň görünýän böleginde ýagtylygy siňdirilmän geçýär. Ýagny, ýagtylygyň bir bölegi şöhlelenýär, bir bölegi bolsa suw molekulalary bilen dargaýar. Şol bir wagtyň özünde, suwuk ýagdaýdaky suw molekulalary spektriň görünýän böleginiň tolkun uzynlyklaryny gaty gowşak siňdirýär, şonuň üçin hem bu madda bize aýdyň görünýär. Ýöne ýagtylygyň siňdirilmegi diňe bir molekulalaryň fiziki aýratynlyklaryna däl, eýsem olaryň ýerleşýän gurluşyna-da täsir edýär. Buz bolsa, kristallaşanda ýekeje kristal emele gelýär. Şeýle obýektde ähli suw molekulalary, materialyň ähli içki gurluşynda gaýtalanýan kristal bölejikleriň düwünlerinde ýerleşýär.
Şeýlelikde,bu ýagdaý ýagtylygyň buzdan geçmegine mümkinçilik döredýär we garyň garşysyna az şöhlelenme we döwülme epizodlaryny başdan geçirýär. Gar gaty fazada bolsa suw arkaly emele gelýär, ýöne köp ownuk kristallardan durýar. Şeýle kristallary uranda, kristallaryň gyralarynda ýagtylyk ýaýraýar we prizma degen ýaly dürli tolkun uzynlyklaryna bölünýär. Şeýle proses birbada köp garlarda bolup geçýär we olaryň hersinden ýaýradylan radiasiýanyň bir bölegi synçynyň gözüne girýär. Ak görünýän spektriň ähli tolkun uzynlyklarynyň jemi bolany üçin, gözümiz dürli tolkun uzynlyklarynyň köpüsini bir reňk ýagny ak reňk hökmünde kabul edýär.
Emma gar hemişe ak däl. Ýagny, suw elektromagnit spektriň gyzyl böleginde gyrmyzy reňkden has az radiasiýa siňdirýär. Şonuň üçin gardan şöhlelenende gözümize birneme has köp gök şöhle girýär. Mundan başga-da, şöhlelenme we dargamak epizodlary näçe köp bolsa, gök şöhleler şonça-da güýçlenýär.
Batyrow MUKAM,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby
Teswirler