80-nji ýyllarda Antarktidada ýüze çykarylan guş galyndylary 2015-nji ýyldan bäri gözlenýär. Gözlegiň netijelerini halk bilen paýlaşan hünärmenler bu galyndylaryň 40-50 million ýyl ozal ýaşap geçen dünýäniň iň uly uçýan guşlarydygyny mälim etdiler. Guşlaryň ganaty 6,4 metre ýetýär.
Alymlar 80-nji ýyllarda Antarktidadaky Seýmur adasyna gidipdiler. Taryhdan öňki guşlaryň käbir galyndylary şol ýyllarda ýasalan arheologiki galyndylardan tapyldy. Bu galyndylar Kaliforniýa uniwersiteti tarapyndan muzeýe äkidildi we onlarça ýyllap muzeýde görkezildi. Şeýle-de bolsa, 2015-nji ýylda başlanan täze gözleg bu galyndylar barada örän möhüm maglumatlary bermäge ýol açdy.
Gözlegçi Piter Kloess tarapyndan şol ýyllarda başlanan gözlegiň netijeleri ýaňy-ýakynda “Scientific Reports” žurnalynda çap edildi. Neşir edilen makalada göz öňünde tutulan galyndylaryň dünýäniň iň uly uçýan guşlaryna degişli bolup biljekdigi aýan edildi. Kloessiň düşündirişine görä, bu guşlaryň ganaty 6,4 metre ýetýän eken.
Kloess birnäçe ýyl ozal ýüze çykarylan galyndylaryň “Pelagornithidae” maşgalasyna degişlidigini aýtdy. Bu guş maşgalasy taryhdan öňki döwürleriň iň uly janly guşlary hökmünde bellidir. Guşlaryň eňek galyndylarynyň 40 million ýyla ýetýändigini kesgitlän Kloess we onuň topary, şol bir sebitdäki aýak süňkleriniň 50 million ýyl ozal ýaşan guşa degişlidigini mälim etdi.
Gözleglere goşulan Eşli Poustyň beren beýanatynda tapylan galyndylaryň ululygynyň ummanyň ýaşaýan ýerleri üçin özboluşlydygyny aýtdy. Poust şeýle guşlaryň birnäçe hepde ummanyň üstünde uçup biljekdigini we iýmitleniş zerurlyklaryny esasan kitlerden we uly balyklardanlygyny aýtdy.
Kloessiň gözlegine Hytaý Ylymlar akademiýasyndan Tomas Stidham hem goşuldy. Gözleg barada aýdanda, Stidham bu guşlaryň süňk gurluşynda dişleriniň bardygyny we ösüp bilendigine garamazdan dünýäde iň ýyrtyjy jandarlaryň hataryna girip biljekdigini aýdýar. Emma bu ullakan guşlaryň nädip ýitip gidendigi häzirlikçe syr bolup galýar.
Kakajan ÇARYÝEW,
S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen
oba hojalyk uniwersitetiniň talyby.
Teswirler